Kolon Kanseri Tedavisi için Yeni Yaklaşımlar

Kalın bağırsak kanseri ya da kolorektal kanser ülkemizde sık görülen kanser türlerinden biridir. Kolorektal kanseri üzerine yıllardır yapılan araştırmalar bu kanser hakkındaki bilgilerimizin artışı ile sonuçlanmıştır.

Örneğin kem kolorektal kanser hem de metastatik kolorektal kanserlerinde hastalığın ilerlemesinde iş gören çok sayıda hücre zarı reseptör molekülü ve hücre içinde bulunan protein molekülleri tanımlanmıştır. Araştırmalar sonucunda tanımlanan bu reseptörler ve hücre içinde bulunan proteinler, hastalığın tedavi edilmesi amacıyla kullanılabilecek olan yeni geliştirilecek ilaçlar için bir hedef durumuna gelmiştir.

Günümüzden yaklaşık 15 yıl öncesini düşündüğümüzde kolorektal kanserin tedavisi için, 5-florourasil (5-FU) olarak bilinen ilaç elimizde bulunan tek kemoterapi seçeneğiydi. Ancak günümüzdeki duruma baktığımızda ise bu seçeneklerin sayısının artmış olduğunu görmekteyiz. 

Örneğin irinotekan, kapesitabin, okzaliplatin, cetuximab, bevacizumab, panitumumab gibi ajanlar geliştirilerek kalın bağırsak kanserinin tedavisinde kullanılabilme onayı almışlardır. Bu kemoterapi ilaçları hastalığın tipi derecesi ve diğer özellikleri dikkate alınarak hastalarda kullanılabilir duruma gelmiştir.

Bu kemoterapi ajanlarına ek olarak, kolorektal kanseri ya da kalın bağırsak kanseri üzerine yapılan moleküler araştırmalarda ilaç hedefi olabilecek yeni moleküllerde tanımlanmış ve her geçen gün yenileri belirlenmeye devam etmektedir.

Bu araştırmalarda bulunan kolon kanseri gelişiminde rolü olan ve tedavide hedef alındığında etkili sonuçlar verebileceği düşünülen bazı moleküller genel olarak aşağıda verdiğim gibi iki sınıfa ayırabiliriz.

1) Hücre yüzey reseptörleri

• İnsülin benzeri büyüme faktörü reseptörü 1 (IGF-1R)
• Tümör nekroz faktörü (TNF) ilişkili apoptoz uyarıcı ligand (TRAIL) reseptörleri
• Hedgohog sinyal yolağındaki reseptörler
• c-MET / hepatosit büyüme faktörü (HGF) yolağındaki reseptörler

2) Hücre içi proteinler

• RAS proteini
• B-RAF proteini
• MEK proteini
• PI3K/AKT/mTOR sinyal yolağındaki proteinler
• SRC molekülü
• Poli (ADP riboz) polimeraz proteini

Bu proteinler ve reseptör hakkındaki daha geniş bilgiyi üzerlerine tıkladığınızda açılan diğer yazılarımda bulabilirsiniz.

Bu proteinleri hedef alan geliştirilmiş ilaçların bir kısmı klinik araştırmalarda kullanılmaya başlanıp hastalar üzerine olan etkileri araştırılmaya başlanmıştır. Geliştirilen bu yeni ilaç adayları tek başlarına kullanılabildikleri gibi diğer ilaçlarla birlikte de kullanımı da denenmektedir.

Ayrıca bu yeni ajanların var olan kemoterapi ilaçları ile birlikte kullanılması durumunda oluşan etkileri de araştırılmaktadır. Böylece kolorektal kanser veya kalın bağırsak kanseri için daha etkili bir tedavi seçeneğinin bulunmasına çalışılmaktadır.

Elde edilen veriler geliştirilen bu ajanların bir kısmının bazı hastalarda etkili olabileceğini göstermektedir. Çünkü bilindiği gibi kanser, basit bir hastalık değildir oldukça heterojen olan başka bir ifade ile hastadan hastaya değişiklik gösterebilen bir durumdur. 

Bu nedenle kolorektal kanser açısından bakıldığında hastalığa özgü olan biyobelirteçlerin ya da biyomarkerların belirlenmesi ve bunların doğrulanması, tedaviden daha fazla yarar sağlayabilecek kişilerin belirlenmesine olanak sağlayacağı gibi her bir kolon kanseri hastasına özel olan, daha etkili bir şekilde tedavinin gerçekleştirebilmesine olanak sağlayacaktır.

Bir önceki yazımda kanser nasıl bir hastalıktır sorusunun cevabını vermiştim. Sorunun üzerine tıklayarak ulaşabilirsiniz.