Kolon kanseri oluşumunda rol aldığı belirlenen proteinlerden biri p53 molekülüdür. p53 proteini genomun gardiyanı olarak bilinir ve DNA' da oluşan mutasyon sonucunda hücre döngüsünün ilerlemesini durdurur ve DNA tamirinin yapılması için gerekli proteinleri aktive eder. Böylece hatalı DNA dizilimine sahip hücrelerin bölünerek çoğalmasını engeller. Eğer DNA'da gerçekleşmiş olan hata tamir edilemezse apoptotik sinyal iletimini başlatarak mutasyonlu hücrenin ölmesini sağlar.
Kolon kanserinin ileri aşamalarında p53 proteininin kaybı daha sık görülür. 17. kromozomun kısa (p) kolunda yer alan (17p) p53 genindeki mutasyonlar kolon kanseri hücrelerine yüksek oranda çoğalma yeteneği kazandırır. Bunun nedeni p53 hatalı olduğunda hücre döngüsü ve apoptozisin kontrolünün tamamen kaybolmasıdır.
p53 proteini hücrede çeşitli proteinlerin aktivitesini ve transkripsiyonunu düzenler. Bunlardan biri BUBR1 proteinidir. 17p delesyonu olan kolon kanserli hastalarda BUBR1 aktivitesinin azalmış olduğu belirlenmiştir. p53 tarafından kontrol edilen koruyucu özellikteki WAF1 proteini ise p53 mutasyonu olduğunda ifade edilmez. p53'ün önemli bir diğer görevi ise AMPK sinyal iletim yoluyla hücresel enerji dengesinin düzenlenmesidir.
Kolon kanseri hastalığının oluşumu sırasında siklin bağımlı kinazlar (CDK, cyclin-dependent kinases) olarak bilinen proteinleri şifreleyen genlerdeki mutasyonlarda oluşur. P53 proteini de aynı zamanda CDK moleküllerinin düzenlenmesini sağlamaktadır. Örneğin p53 proteini AMPK sinyal iletim yoluyla CDK inhibitörü 1A (CDKN1A veya p21) proteininin aktivitesini arttırır. p21 proteini hücre döngüsünü enerji dengesini hücresel senesensi ve kök hücrelerin yaşlanması gibi önemli olaylarda etksini gösterir.
p21 proteini kolon kanseri hastalarının yarısından fazlasında mutasyona uğramış durumdadır. Ayrıca p21 protein kaybı ile kolon kanseri hastalarının yaşam süresi arasında bir ilişki söz konusudur.
p53 mutasyonları ile ilişkili olan diğer CDK molekülü CDK inhibitörü 1B (CDKN1B ya da p27) olarak bilinir. P27 hücre döngüsünün Sentez (S) fazının ilerlemesini kontrol eder. p27 proteininin aktivitesinin kaybolmasıda yine kolon kanseri hastalarında gözlenir. p27 ifadelenmesi, yüksek derecede mikrosatellit kararsızlığı ve kromozom kararsızlığı olan kolon kanserlerinde ters orantılı bulunmuştur. Ayrıca p53-negatif kanserlerde ise p27 ifadelenmesi daha fazladır.
Kolon kanserinde p53’ün bir diğer önemi Siklooksijenaz-2 (COX-2) enzimi ile etkileşime girmesinden kaynaklanır. COX-2 enzimi kolon kanserinin oluşumunda inflamasyonu ve hücre çoğalmasını uyarıcı etki gösterir.
Bundan önceki yazım olan Kolon Kanserinde RAS sinyal iletimi başlıklı gönderide kolon kanserinin oluşmasında RAS sinyal iletim yolağının önemi, KRAS gen mutasyonları ve bunun sonucunda gerçekleşen kromozomal kararsızlıklar hakkında bilgi edinebilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar
Kolon Kanserinde RAS sinyal iletimi
Kolon Kanserinde Kromozom Kararsızlığı – WNT Sinyal İletimi
Kolon kanseri ve zerdeçal - curcumin
Kolon Kanserine Deve Dikeninden Elde Edilen Silibinin Etkileri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder