Kolon kanseri en sık gözlenen kanserler arasında ikinci sırada yer alır ve kanser kökenli ölümlerde de ikinci sıradadır. En iyi çalışılmış kanser türlerinden biri olan kolon kanseri dokularında kanser kök hücrelerinin varlığı belirlenmiştir.
Kolon kanseri ile ilgili olarak oldukça fazla sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmalardan elde eidlen bilgiler ışığında gerçekleştirilen kemoterapi uygulamaları ile kolon kanseri hastalarının sağ kalım oranları arttırılsa da ileri evre kolon kanseri hastalarında hastalığın seyri hala kötüdür ve bu hastalık nedeni ile ölüm oranı neredeyse %40 civarındadır.
Kolon kanseri oluşumu hem genetik hem de çevresel faktörlere bağlıdır. Kolon kanseri gelişiminde uzun süreli bir bekleme ya da oluşum aşaması vardır.
Kolon kanseri oluşumunda çeşitli sinyal iletim yolaklarının normal olmayan bir şekilde fonksiyon gösterir. Bu sinyal iletim yolaklarından özellikle KRAS, PI3K/AKT, Beta-katenin, TGF-beta ve p53 kolon kanseri oluşumda önemlidir ve sıklıkla kontrol bozukluğuna uğrarlar.
Kolon kanseri oluşumunda, çevresel risk faktörleri olarak belirlenen obezite, diyabet ve beslenme tarzı da önem taşır.
Hem genetik hem de çevresel faktörlerin katkısı ile kolon kanseri oluşumu iyi huylu olan poliplerin kötü huylu olan adenokarsinomlara dönüşmesi ile aşamalı bir şekilde gerçekleşir. Bu nedenle kolon kanseri oluşumunun anlaşılması daha etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi için gereklidir. Bu amaçla kolon kanseri hastalarından alınan tümör dokularında, kolon kanseri hücre hatlarında ya da in vivo olarak hayvan modellerinde çalışmalar yapılıyor.
Bu çalışmalar sonrasında elde edilen önemli bulgulardan biri kanser kök hücrelerinin varlığının belirlenmesidir. Kanser kök hücreleri, hem kolon kanseri gelişiminde hem de diğer kanser türlerinin gelişiminde etkilidir.
Kolon kanseri kanser kök hücresi oluşum teorisine göre tümör dokuları hiyeyarşik bir yapılanma gösteren oluşumlardır. Bu hiyeyarşik yapılanmada ise en üst noktada kanser kök hücresi bulunur.
Kolon kanseri dokusunda bulunan kanser kök hücresi, tümör dokusunun büyümesini ve ilerleyişini yönetir. Bu hücreler kendisini çoğaltır ve daha fazla olgunlaşmış hücrelerin oluşmasını sağlar. Kanser kök hücresinden gelişen bu olgunlaşmış hücreler, bölünerek farklılaşır ve özelleşmiş tümör hücrelerini oluşturur. Özelleşmiş tümör hücreleri bölünmez bu nedenle tümör dokusunun büyümesine katkı sağlamazlar. Bu teoriye göre kanser dokusunun büyümesi kanser kök hücresi ve buradan oluşan olgun hücrelerin büyümesi ve bölünmesi ile kontrol edilir. Bu düzenlenmesinin en üstünde bulunan kanser kök hücresi aracılığı ile tümör dokusunda bulunan diğer tüm kanser hücreleri oluşur.
Eğer bu teori tam olarak ispatlanır ve kanser kök hücrelerinin özellikleri belirlenebilirse, tümör dokusu içindeki kanser kök hücresinin ortadan kaldırılmasını sağlayacak ilaçların geliştirilmesi tümör gelişimini tamamen engelleyecektir dolayısı ile kanser hastalarının tedavisi başarılı bir şekilde gerçekleştirilecektir.
Özetle, yapılan yoğun çalışmalar sonucunda ortaya çıkarılan kanser kök hücresi teorisi, kanserin başlangıcı ve ilerleyişine olan bakışın önemli bir şekilde değişmesine yol açmıştır. Kanser kök hücrelerinin kolon kanseri oluşumunu nasıl etkilediğinin ve yönettiğinin anlaşılması, kolon kanseri tedavisi için etkili ajanların ve kişiye özgü olabilecek tedavi yöntemlerinin geliştirilmesini mümkün kılacaktır.
Bundan önceki Kolon (Kalın Bağırsak) Kanserinde Mikrosatellit Kararsızlığı başlıklı yazımda mikrosatellit kararsızlığının kolon kanseri oluşumundaki etkilerinden ve mikrosatellit kararsızlığının oluşumuna neden olan genetik mutasyonlar hakkında bilgiler bulabilirsiniz.
İlgili diğer yazılar;
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder