Çeşitli hastalıklar için kullanılan biyomarker ya da biyobelirteçler adından da anlaşılacağı gibi, hastalık hakkında erken aşamada henüz hastalık fazla ilerlememişken bilgi verir.
Bu bağlamda kanser hastalığını için kullanılan çeşitli biyobelirteçler vardır. Bu biyobelirteçlerin varlığı kan, plazma, idrar ve gaita gibi örneklerde protein ve DNA seviyesinde araştırılarak belirlenmeye çalışılır. Bunlara ek olarak epigenetik biyobelirteçlerin kullanılabilirliği gündeme gelmiştir.
Örneğin prostat kanserinde GSTP1 geni hipermetilasyon durumu prostat kanseri için bir biyobelirteçtir. GSTP1 hipermetilasyonu prostat kanserinin kötü huylu forma dönüşümünün belirlenmesinde PSA düzeyi ile birlikte kullanıldığında etkili sonuçlar vermektedir.
Glioma tümörlerinde ise MGMT geninin hipermetilasyonu, glioma hastalarının alkilleyici ajanlar ile yapılan kemoterapiye karşı verecekler cevabın tahmin edilmesinde etkilidir. Bu biyobelirtecin etkili olmasındaki esas neden, MGMT enziminin DNA’da alkilasyon hasarı oluştuğunda hasarı tamir eden bir enzim olmasına dayanır.
Alkilleyici özellikteki kemoterapi ilaçları kullanılırsa kanser hücrelerinde DNA alkilasyon hasarı oluşacaktır. Böyle bir hasar sonucunda eğer MGMT geni glioma kanser hücresinde aktif durumda ise genden şifrelenen MGMT enzimi hücrede fonksiyon göstererek oluşan kemoterapi nedeni ile oluşan DNA alkilasyon hasarını tamir edecektir. Sonuç olarak glioma hücresi bu tedaviye cevap vermeyecektir ya da hastalığın alkilleyici ajanlar ile tedavi edilme ihtimali çok düşük olacaktır.
Aksi durumda yani MGMT geninin hipermetilasyon ile inaktif olduğu alkilleyici kemoterapi ilaçları ile tedavi başlamadan önce belirlenirse yapılan tedavi daha verimli olacaktır. Çünkü alkilleyici ajan DNA’da hasar oluşturur. MGMT enzimi glioma dokusunda aktif olmadığı için oluşan bu hasar tamir edilemez ve sonuç olarak DNA hasarı tedavi edilmeyen glioma hücresi ölüme mahkum edilmiş olur. Böyle bir durum daha etkili bir tedavi süreci ile sonuçlanır.
Kolorektal kanser hastalığının tanısı, ilerleyişi, ve kanser hastalarının tedaviye cevabının tahmin edilmesinde epigenetik biyobelirteçler (biyomarkerlar) klinik olarak kullanılmaktadır. Kolon kanseri için kullanılan bu testlerden ticari olarak LabCorp firması tarafından piyasaya sürülen “Cologuard assay” isimli test kiti ve Epigenomics tarafından ticari kullanıma sürülen “EpiproColon assay” isimli kittir.
Bazı ülkelerde bulunan tanı merkezlerinde bu epigenetik biyobelirteçlerin kolorektal kanserin erken tanısı ve kemoterapi cevabının belirlenmesi için kullanılmaktadır. Ancak bildiğim kadarı ile ülkemizde bu test sistemlerini kullanan bir merkez yok. Bu tanı kitlerini kullandığını bildiğiniz ülkemizde olan bir merkez varsa yorum kısmına yazarsanız ya da mail ile ulaşırsanız siteden bunu duyurarak kolon kanserli hastalarımıza küçük bir nebze de olsa yardımımız dokunabilir. İlginiz için kolon kanserli hastalar ve yakınları adına şimdiden teşekkür ederim.
Kolon kanserinde kullanılan bu kitlere benzer şekilde, akciğer kanseri için yine Epigenomics firması tarafından ticari olan satılan Epi-proLung kiti ve glioma tümörlerinde kullanılan PredictMDX, (MDxHealth) isimli kitler yurtdışında kullanılmaktadır.
Epigenetik ile ilgili diğer yazılar
Kolorektal Kanser Gelişiminde DNA Metilasyonu
Kanser hücrelerinde hatalı DNA metilasyonu nasıl gerçekleşir
DNA Metilasyonu ve Kanser
Kolon Kanseri Hücrelerinde Görülen Epigenetik Değişiklikler
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder